Το αρνητικό ενεργειακό ισοζύγιο της Κρήτης. Η πράσινη επένδυση του Αμαρίου

του Ευθύμιου Γ. Τσιώνα*

Οι εκκρεμότητες της Κρήτης σε έργα υποδομής είναι σημαντικές και διαχρονικές. Ευθύνονται όλες οι κυβερνήσεις. Είτε γιατί αμέλησαν και αδιαφόρησαν. Είτε διότι προέταξαν κοντόφθαλμες, εφήμερες και πελατειακές πολιτικές με μοναδικό γνώμονα τη διασφάλιση της εύνοιας των ψηφοφόρων.

Οι εκπρόσωποι της πολιτικής και αυτοδιοικητικής τάξης, αλλά και των κοινωνικών φορέων, εστίασαν το ενδιαφέρον τους στη μικρή εικόνα, παραβλέποντας τη μεγάλη. Το τίμημα αυτών των επιλογών ήταν η πρωτοφανής δυναμική που εμφάνισε η Κρήτη να μην συνοδευτεί από τα απαραίτητα σε καίριους τομείς έργα.

Τρανταχτό παράδειγμα, η καθυστέρησή της τόσο ως προς τις υποδομές -με αντιπροσωπευτικότερη εκείνη του οδικού δικτύου- όσο και ως προς την ενεργειακή της επάρκεια. Οι συνέπειες είναι γνωστές. Την ώρα που ο τόπος μας παρουσιάζει πρωτόγνωρη τουριστική ανάπτυξη, δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμη το ακανθώδες πρόβλημα του ΒΟΑΚ. Αποτέλεσμα; Ο υφιστάμενος «εθνικός» -όπως τον αποκαλούμε- δρόμος να είναι η αιτία εκατοντάδων τροχαίων και αρκετών θανατηφόρων. Την ίδια στιγμή η Κρήτη ζει συνεχώς υπό τον φόβο ενός γενικευμένου μπλακάουτ εξαιτίας του αρνητικού ενεργειακού ισοζυγίου της.

Κι όλα αυτά γιατί δεν αντιληφθήκαμε το αυτονόητο. Ότι η ανάπτυξη και η ευημερία ενός τόπου συνδέονται ευθέως με την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών του, αλλά και με την αξιοποίηση των ευκαιριών και δυνατοτήτων που προσφέρει η εποχή μας.

Η απουσία ολοκληρωμένου σχεδιασμού είναι πασιφανής. Το χειρότερο είναι ότι επικεντρώνουμε το ενδιαφέρον μας στα μικρά αδιαφορώντας για τα μεγάλα. Κοιτάμε το σήμερα, αγνοώντας το αύριο. Πρωτίστως νοιαζόμαστε για τις διευθετήσεις και τις πελατειακές σχέσεις, χωρίς να μπορούμε να εννοήσουμε ότι οι επιτυχίες μας υπονομεύονται από την άρνηση, ακόμη και την αδιαφορία, να ανταποκριθούμε στις νέες ανάγκες και απαιτήσεις.

Έπρεπε να βυθιστεί, πριν από λίγους μήνες η Κρήτη, για πολλές ώρες στο σκοτάδι για να αρχίσουμε να συζητούμε για την ενεργειακή της θωράκιση. Μέχρι πρότινος ή γυρίζαμε την πλάτη στις όποιες ευκαιρίες εμφανίζονταν ή επιτρέπαμε σε μικρές μειοψηφίες να επιβάλλουν την αντίδρασή τους. Είτε γιατί είχαν στρεβλές και αγκυλωμένες απόψεις είτε διότι εξυπηρετούσαν ανομολόγητα επιχειρηματικά συμφέροντα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το μπλοκάρισμα μιας μεγάλης επένδυσης, του Υβριδικού Σταθμού Αμαρίου. Και τούτο όταν είναι επιστημονικά θεμελιωμένο ότι η Κρήτη έχει τη δυνατότητα να παράγει το σύνολο της ενέργειας που χρειάζεται, αξιοποιώντας τις ΑΠΕ, δίχως να εξαρτάται από το πετρέλαιο ή οποιαδήποτε άλλο καύσιμο. Την αναμφισβήτητη αυτή αλήθεια δεν την αξιοποιήσαμε. Αφήσαμε το πεδίο ελεύθερο σε όλους εκείνους, που για διαφορετικούς λόγους, αντιστρατεύονται τη βιώσιμη και πράσινη ανάπτυξη. Σε αυτούς που δημιουργούν φρούδες ελπίδες για μετατροπή του νησιού σε αραβικό εμιράτο. Σε εκείνους που ατεκμηρίωτα ισχυρίζονται πως οι διασυνδέσεις είναι από μόνες τους ικανές να εξασφαλίσουν ασφάλεια εφοδιασμού και ενεργειακή επάρκεια.

Έτσι ένα πρωτοποριακό και καινοτόμο έργο παραμένει σε εκκρεμότητα. Απαιτήθηκαν οκτώ ολόκληρα χρόνια προκειμένου να πάρει περί τις 90 θετικές γνωμοδοτήσεις. Μάλιστα, ύστερα από τις κοπιώδεις προσπάθειες της τελευταίας τετραετίας το μεγαλύτερο παγκοσμίως υβριδικό έργο διασφάλισε τον Νοέμβριο του 2018 την ομόφωνη έγκριση του Κεντρικού Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΚΕΣΠΑ).

Και μολονότι από τότε πέρασαν εννέα μήνες ο απερχόμενος αρμόδιος υπουργός Γιώργος Σταθάκης, αρνήθηκε να υπογράψει, χωρίς καν να επιχειρηματολογήσει για την ανήκουστη αυτή καθυστέρηση. Τα γεγονότα δείχνουν ότι το κλίμα αποεπένδυσης δεν οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες. Αλλά σε όλους εκείνους που δεν κατάλαβαν ή δεν θέλησαν να καταλάβουν ότι η έξοδος από την κρίση είναι συνυφασμένη με την προσέλκυση επενδύσεων.

Ο Υβριδικός Σταθμός Αμαρίου συνδυάζει το αιολικό πάρκο εγκατεστημένης ισχύος 89,1 MW, τρεις αναστρέψιμες υδροηλεκτρικές Μονάδες 93,0 MW και συγκρότημα δώδεκα αντλιών δυναμικότητας 3,3 MW. Η καθεμιά εξασφαλίζει, ποιοτικά και με ασφάλεια, εγγυημένη ισχύ και ενέργεια στο ηλεκτρικό σύστημα της Κρήτης. Η υλοποίησή του θα υποκαταστήσει σε σημαντικό βαθμό τα εισαγόμενα πετρελαϊκά ρυπογόνα καύσιμα. Θα συμβάλλει στη σταθεροποίηση του ηλεκτρικού δικτύου της Κρήτης, τόσο προ των διασυνδέσεων του νησιού, όσο και στη συνέχεια, παρέχοντας μεγάλες δυνατότητες μαζικής αποθήκευσης μεταβλητών ανανεωσίμων (αιολικά, φωτοβολταϊκά) και πολύτιμες επικουρικές υπηρεσίες.

Έπειτα από διεθνή διαγωνισμό που διοργάνωσε ο Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ), η ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ κατέθεσε ολοκληρωμένη επενδυτική πρόταση συνολικού ύψους 280 εκατομμυρίων ευρώ. Ωστόσο, ο Υβριδικός Σταθμός αποτελεί άλλη μια μεγάλη εκκρεμότητα από τις πάμπολλες της χώρας. Μια εκκρεμότητα που καλείται να αντιμετωπίσει η νέα κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος σε ομιλία του στην 3η Διεθνή Ευρωαραβική Σύνοδο, τον Οκτώβριο του 2018, αναφέρθηκε αναλυτικά σ’ αυτήν, δηλώνοντας ότι είναι ζωτική ανάγκη να προχωρήσει.

Το βέβαιο είναι πως με την άπνοια επενδύσεων των τελευταίων χρόνων δεν ανακυκλώσαμε μόνο τα αδιέξοδά μας, αλλά διευρύναμε και την παραγωγική, αναπτυξιακή και οικονομική μας υστέρηση.

*Ο Ευθύμιος Γ. Τσιώνας είναι καθηγητής στο Lancaster University Management School, LA1 4YX, UK (m.tsionas@lancaster.ac.uk) και μέλος του ΔΣ του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου.
Οι απόψεις στο άρθρο αυτό δεν αντιστοιχούν αναγκαστικά στις απόψεις του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου.