Τι είναι ο λιγνίτης και ποια η σημασία του για την Ελλάδα
Γράφει ο Εμμαν. Δασκαλάκης(*)
Ο άνθρακας σχηματίζεται από πολύ συμπιεσμένα υπολείμματα φυτών. Υπό συνθήκες υγρασίας παράγεται τύρφη και καθώς τα υπολείμματα συμπιέζονται, η τύρφη θάβεται. Για το σχηματισμό ανθράκων ευνοϊκές περιοχές είναι οι παράκτιες και οι βάλτοι καθώς χρειάζεται περιβάλλον με υγρασία. Ανάλογα με αυτή τη διαδικασία, που λέγεται ενανθράκωση, δημιουργούνται διαφορετικοί τύποι ανθράκων. Οι περισσότεροι άνθρακες προέρχονται από την τύρφη που ανάλογα τη θερμοκρασία, την πίεση, την ταφή και την απομάκρυνση του νερού δημιουργούνται οι τύποι άνθρακα. Ο πιο διαδεδομένος τύπος στην παραγωγή ενέργειας είναι ο λιγνίτης.
Ο λιγνίτης έχει καφέ-μαύρο χρώμα και έχει χαρακτηριστικά τύρφης και άνθρακα. Η περιεκτικότητα του σε άνθρακα είναι 30%. Τέλος ένα χαρακτηριστικό που έχει διαδραματίσει τεράστιο ρόλο στον ενεργειακό τομέα της Ελλάδας είναι ότι λόγω της χαμηλής ενεργειακής του απόδοσης, δε μεταφέρεται και πρέπει να καεί στο σημείο της εξόρυξης. Αυτό, δημιούργησε τεράστιο πρόβλημα στην Ελλάδα αφού έπρεπε να καλύψει τις ανάγκες ηλεκτροδότησης, σε περιοχές πολύ μακρυά από τα σημεία εξόρυξης και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Τι σημαίνει ο λιγνίτης για την Ελλάδα
Η ΔΕΗ έφτασε να παράγει 63 εκ τόνους λιγνίτη και να είναι η πέμπτη χώρα στον κόσμο σε παραγωγή ενώ τα κοιτάσματα λιγνίτη που έχουν επιβεβαιωθεί ότι είναι κατάλληλα για ενεργειακή εκμετάλλευση αντιστοιχούν σε περίπου 3,2 δις τόνους. Τα πιο πλούσια κοιτάσματα είναι αυτά της Δράμας, Δυτικής Μακεδονίας, Ελευσίνας και Μεγαλόπολης. Ο λιγνίτης διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο για το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας που ουσιαστικά εξαρτάται από αυτόν. Μάλιστα, το 2011 έδωσε το 53,15% της εγχώριας παραγωγής ενέργειας, την ώρα που το ποσοστό παραγωγής από φυσικό αέριο ήταν 28,3% (ΡΑΕ).
Περιβαλλοντικοί κίνδυνοι
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στις περιπτώσεις εξόρυξης λιγνίτη είναι η μόλυνση των υδάτων με τη δράση βακτηριδίων πυρίτη. Με αυτή τη διαδικασία, απελευθερώνονται ιόντα μετάλλων και θειικά ιόντα σε διάλυμα και έτσι αυξάνεται η οξύτητα του νερού.
Οι τρόποι εξόρυξης του λιγνίτη είναι δύο, η επιφανειακή και η υπόγεια εξόρυξη. Οι δύο αυτές εναλλακτικές εξόρυξης έχουν τους δικούς τους, περαιτέρω, κινδύνους σε περιβαλλοντικό επίπεδο. Η επιφανειακή προκαλεί μεγάλους θορύβους και σκόνη. Έτσι δημιουργούνται προβλήματα με τις τοπικές κοινωνίες και οι εταιρείες εξόρυξης οφείλουν να λάβουν αυστηρά μέτρα για να ελαχιστοποιήσουν τέτοιου είδους κινδύνους.
Οι υπόγειες εξορύξεις δημιουργούν σωρούς σκουπιδιών, συσσώρευση μεθανίου, καθίζηση και ρύπανση υδάτων αλλά και δημιουργία σωρών σκουριάς.
Η πολιτική βούληση και η στροφή στις ΑΠΕ
Μετά την ανακοίνωση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας ότι η ΔΕΗ γλύτωσε τη χρεωκοπία αλλά και την ανακοίνωση του Πρωθυπουργού στην ειδική σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα, ότι έως το 2028 θα κλείσουν οι λιγνιτικές μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και θα αυξηθεί η ενέργεια από Ανανεώσιμες Πηγές στο 35% έως το 2030, φαίνεται να έχει δύο μέτωπα μπροστά της όσον αφορά την επιχείρηση που αποτελεί ενεργειακό πυλώνα για τη χώρα. Το 2011 υπήρξε στόχος από τη ΡΑΕ για παραγωγή ενέργειας ποσοστού 34% από τις ΑΠΕ που δεν επετεύχθη. Τώρα όμως οφείλει η κυβέρνηση να σεβαστεί τη Συμφωνία των Παρισίων και την Ατζέντα των Ηνωμένων Εθνών για το 2030. Έτσι η στροφή στις ΑΠΕ είναι μονόδρομος. Αυτό χρειάζεται άμεσα το κλείσιμο της διαδικασίας του Κτηματολογίου και προσέλκυση σοβαρών επενδύσεων και όλα αυτά εν μέσω σχεδίου διάσωσης της ΔΕΗ.
(*) Ο Ε.Μ. Δασκαλάκης είναι Γεωλόγος, με περαιτέρω σπουδές στη διαχείριση ενεργειακών πόρων και την ασφάλεια
