Παιδεία και Εκπαίδευση στα χρόνια της πανδημίας»

 

Ποτέ άλλοτε η Παιδεία δεν υπήρξε περισσότερο αναγκαία, παρά σε χαλεπούς καιρούς, αφού η γνώση σε τούτα τα δύσκολα χρόνια είναι το μονοπάτι στα αδιέξοδα. Κι όλες μας οι ελπίδες στρέφονται στο παιδί και σε όσα με υπομονή, ευθύνη και αγάπη οφείλουμε να του διδάξουμε.

Στα χρόνια της πανδημίας όλα άλλαξαν. Οι ανθρώπινες σχέσεις νικούνται από το φόβο της πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνίας, η εργασία καθώς επλήγηκε, μετατράπηκε από κουραστική δραστηριότητα σε ακόρεστη επιθυμία κι αναδείχθηκε σιγά σιγά η κρυμμένη, ουσιαστική, σημασία της, ο ελεύθερος χρόνος απελευθερώθηκε σε μεγάλο βαθμό κι η εκπαίδευση δοκιμάζεται αισθητά μαζί με τα υπόλοιπα.

Την ώρα που η τηλεργασία ανθεί, μαζί είδαμε να αναπτύσσεται και μια νέα συνθήκη για τη εκπαίδευση όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Η τηλεκπαίδευση σε καιρό πανδημίας έκανε την εμφάνισή της και φαίνεται πως αρχίζει να κερδίζει έδαφος στους νέους τρόπους διδασκαλίας. Μια λύση στο αδιέξοδο, ίσως και η μοναδική. Άραγε αρκεί μια οθόνη κι ένα μικρόφωνο για την επίτευξη μιας υγιούς επικοινωνίας; Πόσο δύσβατα τελικά είναι τα μονοπάτια της γνώσης;

Η τηλεκπαίδευση έχει κάνει δυναμικά την εμφάνισή της τα τελευταία χρόνια στις γενιές των ενηλίκων, καθώς έχει δώσει σημαντικές ευκαιρίες σε ανθρώπους εργαζόμενους να αποκτήσουν νέες γνώσεις και να καταρτιστούν στον επαγγελματικό τους κλάδο, διευρύνοντας τους πνευματικούς τους ορίζοντες.

Τον τελευταίο χρόνο είδαμε τη μέθοδο αυτή να εμφανίζεται στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς σε καιρό πανδημίας εμφανίζεται ως ύστατη λύση για την συνέχιση των μαθημάτων μικρών και μεγάλων μαθητών. Σε θεωρητικό επίπεδο η τηλεκπαίδευση θα μπορούσε να είναι ιδανική, αφού συνδράμει στη μετάδοση της γνώσης, απ’ άκρη σε άκρη, στους μαθητές της χώρας φτάνοντας μέχρι και το πιο απομακρυσμένο σημείο. Ζούμε όμως σε έναν κόσμο που κάθε άλλο παρά ιδανικός είναι με συνθήκες συχνά προβληματικές. Κι εδώ είναι που πρέπει να εξετάσουμε την τηλεκπαίδευση πάνω σε πραγματικές, -προβληματικές θα έλεγα- συνθήκες.

Δυστυχώς, παρόλο που βρισκόμαστε τον αιώνα των τεχνολογικών ανακαλύψεων και επιτευγμάτων, παρά το γεγονός ότι η τεχνολογία έχει εισβάλει δυναμικά στις ζωές μας, για πολλούς η πρόσβαση στα μέσα αυτά δεν είναι δεδομένη, ούτε κι εύκολη. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής κι άλλες όμοιες συσκευές δεν είναι απόκτημα κάθε νοικοκυριού, το ίδιο και η πρόσβαση στο διαδίκτυο, δεν είναι εφικτή σε κάθε σπίτι.

Δυο λοιπόν βασικά εργαλεία απαραίτητα για την τηλεκπαίδευση λείπουν από πολλές οικογένειες, άρα και από τους μαθητές. Μια οικογένεια που σε καιρό πανδημίας έχει δει το εισόδημά της όχι μόνο να μειώνεται αλλά να παγώνει, όσο κι αν θέλει –γιατί ποιος γονέας δεν μοχθεί για την προσφορά κάθε αγαθού στο παιδί του; – δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε αυτές τις απαιτήσεις της τηλεκπαίδευσης. Στα χρόνια της προόδου όμως, που έγιναν κόποι κι αγώνες ώστε η παιδεία να θεωρείται ύψιστο αγαθό και η πρόσβαση στην δωρεάν εκπαίδευση να αποτελέσει βασικό δικαίωμα κάθε παιδιού, θα πρέπει να εξετάσουμε λίγο καλύτερα την έννοια της δωρεάν εκπαίδευσης. Όπως το παιδί παραλαμβάνει το βιβλίο από το σχολείο, μιας και είναι το βασικό του εγχειρίδιο, τώρα που τα δεδομένα αλλάζουν μήπως υπάρχουν κι άλλα εγχειρίδια τα οποία είναι ανάγκη να έχουν όλα ανεξαιρέτως τα παιδιά; Διότι οι ελλείψεις σε υλικοτεχνικό εξοπλισμό δημιουργούν μια εκπαίδευση δυο ταχυτήτων και το χειρότερο « κατηγορίες» παιδιών κι αισθήματα απομόνωσης και μειονεξίας. Πράγματα που κάθε άλλο παρά παιδαγωγικά είναι.

Κι έπειτα είναι κι οι περιπτώσεις που ακόμα κι αν το παιδί έχει πρόσβαση στην τηλεκπαίδευση, φαίνεται να μετέχει σε μια διαδικασία που συχνά νοσεί. Όχι γιατί ο δάσκαλος δεν πρόλαβε να εξηγήσει αναλυτικά το μάθημα σε τόσα παιδιά με τις φωνές τους να παρεμβάλλονται στα λόγια του, ούτε γιατί η σύνδεση μπορεί να ήταν προβληματική. Αλλά γιατί η εκπαίδευση εκτός από τη γνώση μεταδίδει κι αξίες. Το παιδί ή ο έφηβος στο σχολικό περιβάλλον επιχειρεί να κοινωνικοποιηθεί, μαθαίνει να ζει σε μια κοινωνία με κανόνες, υποχρεώσεις κα δικαιώματα και προσπαθεί να οικοδομήσει ανθρώπινες σχέσεις. Το μικρό παιδί έχει την ανάγκη να παίξει με τους συνομήλικους του κι ο έφηβος αναζητά τον φίλο, το δάσκαλο με τον οποίο θα μοιραστεί τους προβληματισμούς του.
Κάθε νόμισμα έχει δυο όψεις και κάθε ζήτημα μπορεί να θεαθεί ποικιλοτρόπως. Η τηλεκπαίδευση ούτε είναι αποδιοπομπαίος τράγος, ούτε και η λύση που θα λειτουργήσει ως από μηχανής θεός. Η σημασία της βρίσκεται κάπου στο μέσον. Με κάποιες παρεμβάσεις θα μπορούσε να γίνει μια σπουδαία κι ωφέλιμη διαδικασία.

Σε κάθε περίπτωση όμως η αχίλλειος πτέρνα του προβλήματος βρίσκεται αλλού: Σε μια περίοδο όπως αυτή που διανύουμε μικροί και μεγάλοι, γονείς, εκπαιδευτικοί και φορείς θα πρέπει να αντιληφθούμε περισσότερο από ποτέ την ανάγκη να φανούμε άξιοι των καιρών και να εργαστούμε όλοι με υπομονή, σύνεση κι υπευθυνότητα. Η Παιδεία είναι εδώ για να μας διδάξει όλους, αρκεί να ακολουθήσουμε τις νουθεσίες της.

«Σε χαλεπούς καιρούς η γνώση, είναι το μονοπάτι στα αδιέξοδα»

Σοφία Γ. Παπαδάκη, Εκπαιδευτικός