«Μαθησιακές δυσκολίες, τα ερωτήματα γύρω από την παρουσία τους!»
Τα τελευταία χρόνια ολοένα και πιο συχνά εκπαιδευτικοί και γονείς έρχονται αντιμέτωποι με το «φαινόμενο» των μαθησιακών δυσκολιών. Οι μαθησιακές δυσκολίες αποτελούν πια σύνηθες φαινόμενο για τους μαθητές, ωστόσο προβληματίζουν, ανησυχούν και δημιουργούν πλήθος ερωτημάτων -κυρίως στους γονείς- για την αντιμετώπισή τους!
Πριν μιλήσουμε για την αντιμετώπιση είναι σημαντικό να δούμε και να αντιληφθούμε τι εννοούμε με τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες», πώς εκδηλώνονται και πού μπορεί να οφείλονται.
Σύμφωνα με έναν ευρέως αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ορισμό, “οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται σε μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών οι οποίες εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων. Οι διαταραχές αυτές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται σε δυσλειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος και μπορεί να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου, κοινωνικής αντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης μπορεί να συνυπάρχουν με τις μαθησιακές δυσκολίες, αλλά δεν συνιστούν από μόνα τους μαθησιακές δυσκολίες. Αν και οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονται μαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας (π.χ. αισθητηριακή βλάβη, νοητική καθυστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωτερικές επιδράσεις, όπως οι πολιτισμικές διαφορές, η ανεπαρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία, δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμα αυτών των καταστάσεων ή επιδράσεων”(Hammill, 1990).
Η βασική ένδειξη για το αν το παιδί μας αντιμετωπίζει ή όχι μαθησιακές δυσκολίες είναι συνήθως η σχολική του επίδοση. Πολλές φορές ωστόσο, γονείς ή εκπαιδευτικοί δεν μπορούν να διακρίνουν ποιά είναι εκείνα τα σχολικά «λάθη» που πρέπει να μας προβληματίσουν. Η Ά δημοτικού είναι μια τάξη σταθμός στην παρατήρηση και στην εμφάνιση των μαθησιακών δυσκολιών. Τα λάθη για ένα πρωτάκι στην γραφή και την ανάγνωση είναι απολύτως φυσιολογικά, αν λάβει κανείς υπόψιν ότι τώρα εξοικειώνεται με την χρήση της γλώσσας. Όταν ο μικρός μαθητής μας όμως δεν μπορεί να συνθέσει τα γράμματα και να συνδέσει την φωνή με την γραπτή της αποτύπωση, δυσκολεύεται να γράψει και να διαβάσει μια συλλαβή και έπειτα μια πρόταση (ενώ έχει διδαχθεί τον τρόπο και έχει εξασκηθεί σε αυτό), τότε υπάρχει μια πρώτη σοβαρή ένδειξη μαθησιακής δυσκολίας. Μεγαλώνοντας το φαινόμενο γίνεται ιδιαίτερα αντιληπτό στην ανάγνωση, στην κατανόηση ενός κειμένου, στην γραφή αλλά και στην διαχείριση μαθηματικών εννοιών.
Παρακάτω μπορείτε να δείτε τις κατηγορίες των μαθησιακών δυσκολιών:
Το εύρος των μαθησιακών δυσκολιών είναι μεγάλο και οι δυσκολίες ποικίλουν . Μια απλή κατηγοριοποίηση των διάφορων τύπων μαθησιακών δυσκολιών καταλήγει σε τρεις βασικές κατηγορίες. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθησιακές δυσκολίες χωρίζονται σε:
• Δυσκολίες λόγου και ομιλίας. Πρόκειται για δυσκολίες στην παραγωγή και κατανόηση του προφορικού λόγου. Τέτοιες μπορεί να αφορούν την παραγωγή ήχων (άρθρωση), τη μετατροπή ιδεών σε λόγο (έκφραση) ή την κατανόηση των λεγομένων του συνομιλητή.
• Δυσκολίες γραπτού λόγου. Οι δυσκολίες αυτές μπορεί να αφορούν προβλήματα στην αποκωδικοποίηση του γραπτού λόγου, προβλήματα ορθογραφίας και γενικότερα προβλήματα στην παραγωγή γραπτού λόγου. Σε αυτές συμπεριλαμβάνεται και η περισσότερο γνωστή περίπτωση της δυσλεξίας.
• Δυσκολίες μαθηματικού λόγου. Σε αυτή την κατηγορία εμπίπτουν δυσκολίες που στην αναγνώριση αριθμών και μαθηματικών συμβόλων, στην απομνημόνευση της προπαίδειας, στην κατανόηση αφηρημένων μαθηματικών εννοιών και στην επίλυση μαθηματικών προβλημάτων. Όπως και στην περίπτωση της προηγούμενης κατηγορίας (δυσκολίες γραπτού λόγου), πρόκειται για μορφές μαθησιακής δυσκολίας που, για προφανείς μάλλον λόγους, τις περισσότερες φορές ανιχνεύονται μετά την ένταξη του ατόμου στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• Άλλες δυσκολίες. Σε αυτή τη κατηγορία εντάσσονται δυσκολίες οι οποίες επηρεάζουν σαφώς τη διαδικασία της μάθησης και μπορούν να ενταχθούν κάτω από τον όρο “μαθησιακές δυσκολίες”, χωρίς να εμπίπτουν σε μία από τις παραπάνω κατηγορίες. Τέτοιες είναι οι οπτικο-κινητικές διαταραχές.
Σε περίπτωση που κάποια σημάδια στο μαθησιακό προφίλ των παιδιών μας μας ανησυχούν είναι σημαντικό να μην τα αγνοήσουμε. Ο γονέας με την βοήθεια του εκπαιδευτικού μπορεί να αιτηθεί την αξιολόγηση του παιδιού από την Επιτροπή Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΚΕΔΑΣΥ). Πρόκειται για την αρμόδια επιτροπή που με μια ομάδα επιστημόνων θα προβεί στην αξιολόγηση των δυσκολιών του παιδιού και θα προτείνει και ενδεικτικούς τρόπους παρέμβασης βοηθητικούς για την καλύτερη μαθησιακή του πορεία.
Η αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και συστηματική δουλεία που απαιτεί την συνεργασία της οικογένειας, του σχολείου και μιας ομάδας επαγγελματιών της εκπαίδευσης. Είναι σημαντική η παρέμβαση τόσο από το δημόσιο σχολείο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα. Οι δυσκολίες αυτές δεν θεραπεύονται, μπορούν όμως να αντιμετωπιστούν. Όσο πιο γρήγορα τις εντοπίσουμε, τόσο πιο γρήγορα θα παρέμβουμε και θα επιτύχουμε την βελτίωση της κατάστασης του παιδιού.
Συμπερασματικά, πρέπει να γνωρίζουμε πως οι μαθησιακές δυσκολίες κάνουν αισθητή την παρουσία τους σε γονείς και εκπαιδευτικούς αλλά και στο ίδιο το παιδί. Κάθε παιδική συμπεριφορά που στους ενήλικες φαίνεται περίεργη κρύβει πίσω μια εξήγηση την οποία οφείλουμε να αναζητήσουμε. Έτσι, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση τα υποτιμούμε ή να κλείνουμε τα μάτια στην εκδήλωση των συμπτωμάτων. Οι μαθησιακές δυσκολίες δεν είναι- και δεν πρέπει να είναι- σε καμία περί0πτωση ταμπού. Μόνο αν δεν τις αντιμετωπίσουμε έγκαιρα θα αποτελέσουν πρόβλημα στις ζωές των σημερινών παιδιών και μετέπειτα ενηλίκων. Είναι χρέος μας να φροντίσουμε για την ομαλή και ισορροπημένη πορεία των παιδιών μας όχι μόνο σε μαθησιακό, αλλά συνάμα σε συναισθηματικό και κοινωνικό επίπεδο.
Maria Montessori:
“Ας διδάξουμε το παιδί με τον τρόπο που μπορεί να μάθει”
Σοφία Παπαδάκη-Λαμπρογιαννάκη, Φιλόλογος-Παιδαγωγός
