Το βέτο, οι δοκιμασίες και η ακύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών

γράφει η Αντωνιάδου Αθηνά*

Δίχως αναμενόμενες εκπλήξεις στη Βουλή κυρώθηκε το πρωτόκολλο ένταξης της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ , αφού υπερψήφισαν 153 βουλευτές, ενώ αμέσως μετά ο Ζόραν Ζάεφ καλωσόρισε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας με ένα μήνυμά του στο Twitter, στο οποίο ανέφερε: «Η φίλη μας, η Δημοκρατία της Ελλάδας, είναι η πρώτη χώρα που επικυρώνει το πρωτόκολλο ένταξης στο ΝΑΤΟ. Προχωράμε για εγγυημένη επιτυχία. Είναι πιο εύκολο με τους συμμάχους, με υπερηφάνεια να λέμε ότι είμαστε ΝΑΤΟ!».

Πλέον απομένουν τα τυπικά βήματα της αποστολής των εκατερωθεν ρηματικών διακοινώσεων από την Αθήνα στα Σκόπια (έχει ήδη αποσταλεί) με την οποία η Ελληνική κυβέρνηση θα ενημερώνει ότι ολοκληρώθηκε η κύρωση Συμφωνίας και Πρωτοκόλλου ένταξης στο ΝΑΤΟ και από τα Σκόπια προς την Ελλάδα και τον ΟΗΕ ότι η Συμφωνία των Πρεσπών τίθεται σε ισχύ. Αμέσως μετά θα αποσταλεί από τα Σκόπια επιστολή προς τα κράτη – μέλη των Ηνωμένων Εθνών και τους διεθνείς οργανισμούς ότι η χώρα ονομάζεται «Βόρεια Μακεδονία», ενώ θα απομένει η υπογραφή του Πρωτοκόλλου Εισδοχής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και αποστολή του κυρωτικού οργάνου στις ΗΠΑ.

Το ξεχασμένο δημοψήφισμα της πΓΔΜ

Η Ελληνική Δημοκρατία πράττοντας κατά τις επιταγές του ν.4588/2019 άρθρο 4 §β(ii) γνωστοποιεί πλέον στο Γενικό Γραμματέα του NATO ότι είναι υπέρ του να απευθυνθεί από το NATO προς το Δεύτερο Μέρος/πΓΔΜ πρόσκληση προσχώρησης. Ενώ η εν λόγω υποστήριξη εκ μέρους της Χώρας μας, σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, πρέπει να τελεί υπό 2 όρους :

(α) Της έκβασης δημοψηφίσματος συνάδουσας με την παρούσα Συμφωνία, εάν το Δεύτερο

Μέρος (πΓΔΜ) αποφασίσει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος και,

(β) Της ολοκλήρωσης των συνταγματικών τροποποιήσεων, που προβλέπονται στην παρούσα Συμφωνία.

Έτσι λοιπόν, παρόλο που με σαφήνεια ορίζεται στον (α) όρο το δημοψήφισμα, κάτι που τελικά η πΓΔΜ αποφάσισε να διεξάγει, μοιάζει να έχει ξεχαστεί και να αγνοείται πλέον το αποτύπωμα του ( σ.σ με βάση το άρθρο 73 του Συντάγματος της χώρας η απαιτούμενη συμμέτοχη ορίζεται το 50+1% και το αποτέλεσμα του είναι δεσμευτικό).

Το βέτο, οι δοκιμασίες και η ακύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Τον τελευταίο καιρό και αφού πλέον κυρώθηκε από τη Ελληνική Βουλή η συμφωνία των Πρεσπών ν.4588/2019, ακούγεται έντονα ένα νέο πολίτικο αφήγημα -σ.σ δεν αποκλείεται να το δούμε και ως προεκλογικό σποτ- πως δεν απεμπολείται το δικαίωμα του «βέτο» στην ένταξη των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση», καθώς η ακύρωση μιας διεθνούς συμφωνίας όπως αυτή των Πρεσπών καθίσταται πλέον απαγορευτική. Την ίδια στιγμή όμως για κάποιον που έχει διαβάσει προσεκτικά το ν.4588/2019 διαπιστώνει πως στο άρθρο 2 §1 προβλέπει ότι η Ελλάδα έχει συμφωνήσει να μην αντιταχθεί στην ένταξη των Σκοπίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό το όνομα βόρειο Μακεδονία. Ενώ, στην §4β (i) αναφέρει πως η χώρα μας γνωστοποιεί στον Πρόεδρο του Συμβουλίου της Ε.Ε ότι υποστηρίζει την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων του Δεύτερου Μέρους στην Ε.Ε υπό τo όνομα και τις ορολογίες του άρθρου 1 της παρούσας Συμφωνίας που είναι βόρειος Μακεδονία. Συνεπώς δεν μπορεί να τεθεί θέμα για ένα ουσιαστικό ζήτημα όπως αυτό του ονόματος, παρά μόνο για την ενταξιακή πρόοδο της γείτονος χώρα όταν αυτή εφαρμόσει τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, κάτι που μεταξύ άλλων απάντησε πρόσφατα η Μάγια Κοτσίγιανσιτς, αρμόδια για θέματα εξωτερικής πολιτικής, ερωτηθείσα σχετικά με την ευρωπαϊκή πορεία της γειτονικής χώρας μετά την επικύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών από το Ελληνικό Κοινοβούλιο (σ.σ. παραμένει άγνωστος ο απαιτούμενος χρόνος υλοποίησης των στόχων). Επιπρόσθετα ο ν.4588/2019 της συμφωνίας των Πρεσπών, προβλέπει δεκάδες προαπαιτούμενα τα οποία πρέπει να παρακολουθούνται σχετικά με το εάν τηρούνται τα οποία μια μελλοντική κυβέρνηση θα μπορούσε να αμφισβητήσει με στοιχεία για την μη εφαρμογή τους, ενεργοποιώντας εάν χρειαστεί το άρθρο 19 §3 του ν.4588/2019 (επίλυση διαφόρων) που δύναται να οδηγήσει ακόμη και σε μονομερή προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο «…Οποιαδήποτε διαφορά προκύψει μεταξύ των Μερών σχετικά με την ερμηνεία ή εφαρμογή της παρούσας Συμφωνίας και δεν έχει επιλυθεί σύμφωνα με τις διαδικασίες που αναφέρονται στο Άρθρο 19(2), μπορεί να υποβληθεί στο Διεθνές Δικαστήριο. Τα Μέρη θα πρέπει πρώτα να προσπαθήσουν να συμφωνήσουν σε κοινή υποβολή κάθε τέτοιας διαφοράς στο εν λόγω Δικαστήριο. Ωστόσο, εάν δεν επιτευχθεί συμφωνία εντός έξι μηνών ή μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος όπως τα Μέρη αμοιβαία θα συμφωνήσουν, τότε κάθε τέτοιου είδους διαφορά δύναται να υποβληθεί από οποιοδήποτε από τα Μέρη μονομερώς…».

Μεταξύ άλλων οριζόμενων στη συμφωνία των Πρεσπών, άραγε αρκούν κάποιες αλυτρωτικές δηλώσεις, (βλ. άρθρο 4.§2), κάποιο είδος προπαγάνδας (βλ. Άρθρο 6§1) ή ακόμη και κάποια διαφωνία αναφορικά με χρήση συμβόλου το όποιο συνιστά μέρος της ιστορικής ή πολιτιστικής κληρονομιάς για κάποιο από τα συμβαλλόμενα μέρη, (βλ. άρθρο 8§1. ), ώστε οι ηγέτες των δυο χωρών να οδηγηθούν στο εγγύς μέλλον από κοινού ή και μονομερώς σε αμφισβήτηση της συμφωνίας ; Προτού αναζητήσουμε απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να παρακολουθήσουμε στενά το πολίτικο σύστημα της χώρας μας που αντιτίθεται ουσιαστικά στη συμφωνία των Πρεσπών, και εάν θα εφαρμοστεί η συμφωνία από Σήμερα κιόλας, από τα Σκόπια και όχι μετά από άγνωστο χρονικό διάστημα όπου θα κριθεί η είσοδος της γείτονος χώρας στην Ε.Ε, η κατά κεραία εφαρμογή του άρθρο 8. ν.4588/2019 που ορίζει ότι «…Εντός έξι μηνών από τη θέση σε ισχύ της παρούσης Συμφωνίας, το Δεύτερο Μέρος θα επανεξετάσει το καθεστώς των μνημείων, δημόσιων κτιρίων και υποδομών στην επικράτειά του, και στο μέτρο που αυτά αναφέρονται καθ’ οιονδήποτε τρόπο στην αρχαία ελληνική ιστορία και πολιτισμό που συνιστούν αναπόσπαστο συστατικό της ιστορικής ή πολιτιστικής κληρονομιάς του Πρώτου Μέρους / Ελληνική Δημοκρατία, θα προβεί στις κατάλληλες διορθωτικές ενέργειες για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το ζήτημα και να διασφαλίσει τον σεβασμό στην προαναφερόμενη κληρονομιά. Το Δεύτερο Μέρος / πΓΔΜ δεν θα χρησιμοποιήσει ξανά καθ’ οιονδήποτε τρόπο και σε όλες τις μορφές του το σύμβολο που πριν απεικονιζόταν στην προηγούμενη εθνική σημαία του. Εντός έξι μηνών από τη θέση σε ισχύ της παρούσης Συμφωνίας, το Δεύτερο Μέρος θα προβεί στην αφαίρεση του συμβόλου που απεικονιζόταν στην προηγούμενη εθνική σημαία του από όλους τους δημόσιους χώρους και δημόσιες χρήσεις στην επικράτεια του. Αρχαιολογικά τεχνουργήματα δεν εντάσσονται στο πεδίο αυτής της διάταξης…».

Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας.

Για όσους παρακολούθησαν τα κοινοβουλευτικά δρώμενα κατά το προηγούμενο διάστημα, καθώς και τις αντιπαραθέσεις των πολιτικών αρχηγών, ίσως να μην άκουσαν να αναδεικνύονται τα οριζόμενα των άρθρων 12§2-3 της Διεθνούς συμφωνίας των Πρεσπών (ν.4588/2019), τα οποία υπό συνθήκες μοιάζουν ως μελλοντικό εφιαλτικό σενάριο που θα πρέπει όμως να απαντηθεί Σήμερα από τους «διεκδικητές» του αύριο. Πιο συγκεκριμένα, το εν λόγω άρθρο αναφέρει πως «…τα Μέρη θα θεσπίσουν Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) των Κυβερνήσεών τους, με από κοινού επικεφαλείς τους Πρωθυπουργούς τους. Το ΑΣΣ θα συνέρχεται τουλάχιστον μία φορά το χρόνο και θα είναι το αρμόδιο όργανο για τη σωστή και αποτελεσματική εφαρμογή αυτής της Συμφωνίας και του απορρέοντος εξ αυτής Σχεδίου Δράσης…».

Είναι βέβαιο πως η συμφωνία των Πρεσπών θα μονοπωλεί για αρκετό καιρό το κοινό ενδιαφέρον, ενώ ίσως δούμε σύντομα σχετικές εξελίξεις να γκρεμίζουν μια σειρά αφηγημάτων της εκάστοτε πολιτικής πλευράς, γιατί πολύ απλά από Σήμερα κιόλας ξεκινά η ώρα των πράξεων για ένα γειτονικό λαό που κάνεις δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πως έχει αποβάλλει πλήρως όλες τις προκαταλήψεις του παρελθόντος.

* Αθηνά Αντωνιάδου κοινωνιολόγος – freelance writer