Το «νέο» δίκαιο της ΕΠΕ

Του Αργύρη Αργυριάδη*

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε με τυμπανοκρουσίες ο Ν. 4541/2018 και αρκετοί έσπευσαν να ομιλήσουν για «εκσυγχρονισμό» του δικαίου της ΕΠΕ. Τα ερωτήματα που προσπαθούμε να απαντήσουμε σήμερα είναι συγκεκριμένα:

ο νέος νόμος πράγματι εκσυγχρόνισε το συγκεκριμένο εταιρικό τύπο που μετά τη θεσμοθέτηση της ΙΚΕ είχε περιπέσει εν πολλοίς σε αχρησία;

Ποιες οι σημαντικότερες αλλαγές του νέου νόμου;

Κατά πόσον οι συγκεκριμένες αλλαγές θα συμβάλουν στην ποθητή οικονομική ανάπτυξη;

Για να αντιληφθούμε τη σημασία των εταιριών περιορισμένης ευθύνης καλό είναι να αναλογιστούμε τον τρόπο και το χρονικό πλαίσιο στο οποίο παρουσιάστηκε αυτός ο εταιρικός τύπος.

Η ΕΠΕ από την πρώτη στιγμή παρουσίασε μια σημαντική ιδιαιτερότητα. Αποτέλεσε προϊόν της «νομικής θερμοκοιτίδας» και όχι της ζώσας οικονομικής καθημερινότητας.

Ενώ, λοιπόν, οι περισσότεροι εταιρικοί τύποι δημιουργήθηκαν εν τοις πράγμασι στο πλαίσιο των καθημερινών εμπορικών συναλλαγών, η ΕΠΕ αποτέλεσε ένα εξαρχής νομικό μόρφωμα.

Για πρώτη φορά παρουσιάζεται στη Γερμανία το 1892, σε μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένας ενδιάμεσος πόλος ανάμεσα στην αποκλειστικά κεφαλαιουχικού χαρακτήρα Ανώνυμη Εταιρία και τους διάφορους προσωπικούς εταιρικούς τύπους (ΟΕ και ΕΕ).

Ο μεικτός τύπος (δηλαδή μια εταιρία που συνδυάζει ταυτόχρονα κεφαλαιουχικά και προσωπικά χαρακτηριστικά) βρήκε άμεση ανταπόκριση στις περισσότερες νομοθεσίες της ηπειρωτικής Ευρώπης.

Στη χώρα μας ήρθε με καθυστέρηση 63 ετών, το 1955 (θεσπίστηκε με το Ν. 3190/1995). Χρειάστηκαν ακριβώς άλλα 63 έτη (!!!) για να μεταρρυθμιστεί ουσιωδώς. Τούτο έγινε προ ολίγων ημερών με το Ν. 4541/2018.

Ποιες είναι, όμως, οι βασικότερες τροποποιήσεις του δικαίου της ΕΠΕ;

Θα μπορούσαμε να σταχυολογήσουμε τις παρακάτω:

Πρώτα πρώτα αλλάζει προς το καλύτερο ο χρόνος και ο τρόπος σύγκλησης της Συνέλευσης των Εταίρων. Συγκαλείται υποχρεωτικά μια τουλάχιστον φορά κάθε έτος (το αργότερο έως τη 10η ημέρα του ένατου μήνα από τη λήξη της εταιρικής χρήσης).

Ο διαχειριστής πρέπει να απευθύνει πρόσκληση στους εταίρους προ 8 ημερών, ενώ η ημέρα της σύγκλησης και η ημέρα της συνέλευσης δεν υπολογίζονται στην προθεσμία αυτή.

Η πρόσκληση είναι υποχρεωτικά προσωπική και γίνεται με κάθε κατάλληλο μέσο συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email).

Η συνέλευση μπορεί να πραγματοποιείται είτε στην έδρα της εταιρίας είτε οπουδήποτε αλλού αρκεί να συναινούν όλοι οι εταίροι.

Τέλος, η συνέλευση μπορεί να διεξαχθεί με τηλεδιάσκεψη εφόσον προβλέπεται στο καταστατικό ή συναινούν όλοι οι εταίροι ή προβάλλεται σχετικό αίτημα από εταίρο που κατοικεί σε άλλη χώρα ή αν υπάρχει σπουδαίος λόγος στο πρόσωπο του αιτούντος (πχ ασθένεια ή αναπηρία).

Δεύτερον αλλάζει ο τρόπος που τροποποιείται η εταιρική σύμβαση.

Μέχρι σήμερα απαιτούνταν πλειοψηφία των ¾ των εταίρων και ¾ του κεφαλαίου. Με το νέο νόμο απαιτείται πλειοψηφία που υπερβαίνει το ½ του συνολικού αριθμού των εταίρων, οι οποίοι πρέπει να εκπροσωπούν τουλάχιστον το 65% του εταιρικού κεφαλαίου.

Η αλλαγή αυτή θα έχει ιδιαίτερη συνέπεια στις τριμελείς εταιρίες που οι εταίροι είχαν ισόποση συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο, καθιστώντας τους δύο συμπράττοντες εταίρους κυρίαρχους στον τρόπο λειτουργίας της εταιρίας.

Τρίτον θεσπίστηκε για πρώτη φορά ειδικό δικαίωμα του εταίρου που εξέρχεται από την εταιρία να μεταβιβάσει το μερίδιό του ελεύθερα και δίχως να δεσμεύεται από διαφορετική πρόβλεψη του καταστατικού, στην περίπτωση που μολονότι έγινε δεκτό από το αρμόδιο Μονομελές Πρωτοδικείο το αίτημά του περί αποχώρησης, δεν του καταβλήθηκε η αξία συμμετοχής του στην εταιρία με μείωση του κεφαλαίου αυτής.

Παραμένει η δυνατότητα του υπό έξοδο εταίρου αντί της ανωτέρω επιλογής να επιδιώξει τη λύση της εταιρίας.

Τέταρτον προσαρμόζεται το δίκαιο της ΕΠΕ στην «Ελλάδα της κρίσης» και δίνεται η δυνατότητα σε υποκεφαλαιοδοτημένες εταιρίες αντί να οδηγηθούν νομοτελειακά στη λύση τους ή στη μείωση κεφαλαίου να αποφασίσει η συνέλευση των εταίρων οποιοδήποτε μέτρο κρίνει αναγκαίο για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

Πέμπτον όλως παραδόξως και δίχως επαρκή αιτιολογία διατηρείται ως κυρίαρχος τύπος σύστασης της ΕΠΕ το συμβολαιογραφικό έγγραφο.

Ο νομοθέτης δεν φαίνεται να τολμά και να δίνει τη δυνατότητα σύστασης και με ιδιωτικό έγγραφο (όπως για παράδειγμα στην ΙΚΕ) πλην της περίπτωσης που ακολουθείται χωρίς καμία παρέκκλιση το περιεχόμενο του «πρότυπου καταστατικού» που ο νόμος ορίζει.

Πρόκειται για ανούσιο φορμαλισμό που ουδόλως συνάδει με το σύγχρονο επιχειρείν.

Από εκεί και πέρα οι περισσότερες αλλαγές έχουν περισσότερο διαδικαστικό χαρακτήρα.

Συνεπώς απουσιάζουν τα κίνητρα για την επιλογή του συγκεκριμένου εταιρικού τύπου (σε αντίθεση για παράδειγμα με την ΙΚΕ στην περίπτωση των ασφαλιστικών εισφορών εταίρων και διαχειριστών), ενώ δεν έγινε κάποια προσπάθεια να επιλυθούν αυθεντικά (δια νομοθετικής πρόβλεψης) σωρεία ζητημάτων που ταλανίζουν τη θεωρία και τη νομολογία ιδίως στην περίπτωση εταιρικών εμπλοκών.

Η ΕΠΕ είναι ένα σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο. Υπάρχει στις περισσότερες χώρες του κόσμου (οι γνωστές LTD, LLC, SRL κλπ) όπου επιτυγχάνεται αρμονική σύζευξη προσωπικών στοιχείων (πλειοψηφία προσώπων και κεφαλαίου) και κεφαλαιακών εισφορών.

Ωστόσο, μετά από 63 χρόνια ειλικρινά περιμέναμε κάτι καλύτερο

*Ο Αργύρης Αργυριάδης είναι Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω, Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής & Διαχειριστής Αφερεγγυότητας, www.alf.gr