Η σύγχρονη αλληγορία του σπηλαίου

γράφει η Σοφία Γ. Παπαδάκη*

Περί Τρομοκρατίας και Δημοκρατίας ελληνικής.

Η χώρα που θεωρήθηκε κοιτίδα του πολιτισμού, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, η ίδια χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία, αυτή κυοφόρησε και γέννησε σήμερα το άλλο της παιδί, την Τρομοκρατία.

Δυο παιδιά, αδέλφια που γεννήθηκαν απ’ την ίδια μάνα, όμως τ’ ανάθρεψαν διαφορετικές συνθήκες.
Για τη Δημοκρατία έχουν χυθεί, από την αρχαιότητα, τόνοι μελάνης.
Σήμερα, θα επιλέξω να μιλήσω για την Τρομοκρατία.
Το “παιδί ντροπή” της οικογένειας, που όμως η εκείνη έχει γαλουχίσει.
Ποια είναι λοιπόν η Τρομοκρατία;
Τρομοκρατία είναι κατά κόσμον η συστηματική χρήση εκφοβισμού ή απρόβλεπτης βίας κατά κυβερνήσεων ή ομάδων με στόχο την επίτευξη κάποιου σκοπού.

Κι ενώ ζούμε σε μια χώρα που έχει κατοχύρωσει συνταγματικά το πολίτευμα της δημοκρατίας και το δικαίωμα της ελευθερίας ξαφνικά τα δεδομένα αλλάζουν.
Ξυπνάς στην ίδια χώρα και συνειδητοποιείς πως όσα λες ή πράττεις μπορεί να ενοχλούν και όταν οι γύρω σου δεν συμφωνούν…σε τιμωρούν (;).
Τότε αρχίζεις να φοβάσαι γιατί ίσως τελικά κινδυνεύεις.
Κινδυνεύεις να πιστεύεις, να μιλάς, να πράττεις…

Κάποτε ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος, Πλάτωνας περιέγραψε την αλληγορία του σπηλαίου.
Παρουσίασε λοιπόν τους ανθρώπους δέσμώτες σε μια σπηλιά, σκοτεινή, με δεσμά στα χέρια και τα πόδια, και το κεφάλι σε θέση ώστε να βλέπει μόνο μπροστά. Οι άνθρωποι αυτοί μεγάλωσαν και γνώρισαν την πραγματικότητα μέσα στη σπηλιά. Απ’ έξω έφτανε το λιγοστό φως του ήλιου με αποτέλεσμα εκείνοι να βλέπουν μόνο σκιες και ομοιώματα των πραγματικών όντων.

Κι εδώ έρχεται στο προσκήνιο η ανάγκη να βγουν οι δέσμώτες από τη σπηλιά στο φως και να γνωρίσουν επιτέλους τον πραγματικό κόσμο.
Να οδηγηθούν κάποτε από τα σκοτάδια της πλάνης και της αμάθειας στο φως της αλήθειας και της γνώσης.

Το έργο, λοιπόν, αυτό καλούνται να αναλάβουν οι κυβερνήτες. Και μάλιστα οι φιλόσοφοι- κυβερνήτες, τους οποίους ο Πλάτων θεωρεί τους πλέον κατάλληλους να κυβερνήσουν το πλοίο της πολιτείας.
Μόνο αν οι φιλόσοφοι γίνουν κυβερνήτες ή αν οι άρχοντες αρχίσουν να φιλοσοφούν θα μπορέσει κατά τον Πλάτωνα να υπάρξει υγιές πολίτευμα.

Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα. Κανένας φιλόσοφος δεν θέλει να αποχωριστεί την μακαριότητα των πνευματικών του αναζητήσεων και να ασχοληθεί με την ενεργό πολιτική δράση.
Φοβάται δε και την επίθεση των δεσμωτών, που τόσα χρόνια έγκλειστοι, θα ορμήσουν και θα επιτεθούν σε οτιδήποτε ξένο.

Ας επιτρέψουμε τώρα στο δικό μας σπήλαιο. Το σπήλαιο που λέγεται Ελλάδα και σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Στο σπήλαιο που οι δεσμώτες έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με τη θέαση του φαινομένου φανατισμού.

Ενός ήρωα σε ένα θέατρο σκιών που μεταμορφώνεται σε διάφορες φιγούρες.

Φανατισμός πολιτικός, θρησκευτικός, εθνικός, φυλετικός.
Φανατισμός που οδηγεί τα άτομα στην υιοθέτηση ακραίων επιλογών δράσης.
Φανατισμός που τους οδηγεί στην ακλόνητη πεποίθηση πως δεν έχουν άλλη δυνατότητα να υποστηρίξουν τα δίκαια αιτήματα τους πάρα μόνο με τη Βία, μια άλλη ηρωιδα του θεάτρου σκιών η οποία θεωρείται ως μόνη ενδεδειγμένη επιλογή για να δοθεί η δέουσα προσοχή στα αιτήματα και στις απόψεις των δεσμωτών (να γιατί φοβήθηκαν οι φιλόσοφοι!).

Σπήλαιο λοιπόν η Ελλάδα, η άλλοτε χώρα του φωτός, σκοτεινό, με ανθρώπους δεσμούς που στερούνται παιδείας-ουσιαστικής- και παρακολουθούν καθημερινά παραστάσεις Βίας και Φανατισμού.

Κι εδώ επανέρχεται το ίδιο, διαχρονικό, ερώτημα που έθεσε κάποτε ο Πλατων.
Ποιοί είναι εκείνοι που φέρουν την ευθύνη να φωτίσουν τους σύγχρονους Έλληνες δεσμώτες;
Γιατί οι κυβερνήτες δεν έμαθαν ακόμα να φιλοσοφούν και γιατί οι λιγοστοί πια φιλόσοφοι έπαψαν να εισακούγονται;
Μέσα σε αυτά τα ερωτήματα έρχεται να συμπληρώσει το παζλ των απαντήσεων ένα ακόμα πιο ζοφερό σενάριο: η Ελλάδα ίσως να μη γνωρίσει άλλους φιλοσόφους.
Πώς μια χώρα θα αναθρέψει σωστά τους πολίτες της αφού έπαψε να τους προσφέρει ουσιαστική Παιδεία; Αφού οι κυβερνήσεις διαδέχονται η μια την άλλη, και μαζί κάθε αρμόδιος Υπουργός Παιδείας επιχειρεί να φέρει αλλαγές εντυπωσιασμού;
Αφού το μόνο που απασχολεί είναι οι επιφανειακές αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος.
Αφού σε κανένα ελληνικό σχολείο, σε κανένα αναλυτικό πρόγραμμα δεν προβλέπεται ένα βασικό μάθημα στόχος: η αγωγή αξιών, ελευθερίας, δημοκρατίας ηθικής.

Οι Έλληνες της σύγχρονης ελληνικής κοινωνίας είναι καταδικασμένοι να παρακολουθούν καθημερινά παραστάσεις βίας και τρομοκρατίας σε κάθε μορφή.
Η τρομοκρατία θα καταφεύγει σε τύφλα χτυπήματα εναντίον αθώων πολιτών. Θα συνεχίσει στους ρόλους της να αψηφά την απόλυτη αξία που αναγνωριζει κάθε δημοκρατική χώρα στην ανθρώπινη ζωή και στην αξιοπρέπεια των πολιτών. Θα συνεχίσει να σκορπά το φόβο.

Όσο το φως της ουσιαστικής Παιδείας σε αυτή τη χώρα τρεμοσβήνει, τόσο περισσότερο θα μεγαλώνουν οι σκιές της Τρομοκρατίας.
Ιδανικός κυβερνήτης, αγαπητοί φίλοι, είναι η Παιδεία.
Το δικό της φως έχει τη δύναμη να φωτίσει κάθε σκοτάδι και να σπάσει κάθε είδους δεσμά.
Όσο η Παιδεία παραμένει υποβαθμισμένη, τόσο η Τρομοκρατία θα πρωταγωνιστεί στο ελληνικό θέατρο σκιών.

Η Σοφία Γ. Παπαδάκη είναι  Φιλόλογος και
Μέλος ΝΕ Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών Ηρακλείου